Το προφίλ του τέρατος
... Παραφράζοντας τον πολυτραγουδισμένο "Το προφίλ του δράστη" τίτλο, τίτλο τον οποίο ακούσαμε και διαβάσαμε πολλάκις τους τελευταίους 2 μήνες, σήμερα θα μιλήσουμε για το πως μια κοινωνία αφομοιώνει τα σκληρότερα εγκλήματα των τελευταίων ετών, από το σοκ, ως την θεία δίκη. Γιατί πρέπει να το κάνουμε κι αυτό!
Φυσικά, όλα αυτά τα άρθρα περί προφίλ εγκληματιών, γράφονται με ταχύτητες κεραυνού, από το USA ως την ψαροκώσταινα (ναι, το ξέρω ότι το σωστό είναι ψωροκώσταινα), λίγο μετά τις πρώτες ανακοινώσεις της αστυνομίας, που δε δίνει και πολλές λεπτομέρειες και ο δυστυχής δημοσιογράφος καλείται να τις βγάλει από το μυαλό για το "έτσι" του αρχισυντάκτη του!
Όταν το Connecticut μούδιασε την υφήλιο...
Όπως έγινε και με το φονικό του Connecticut. Ακόμα και δύο μέρες μετά την -πραγματική- τραγωδία, δεν είχε διασαφηνιστεί που το βρήκε το όπλο ο πιτσιρικάς, αν ήταν ή αν δεν ήταν η μητέρα του δασκάλα στο Sandy Hook, αν σκότωσε ή όχι τον πατέρα του κι αν ήταν αυτός ή ο αδερφός του!!! Θέλω να πω, ότι αν σέβεσαι τόσο μια κατάσταση, δηλαδή την άγρια κι εν ψυχρώ δολοφονία τόσων ανηλίκων, και σέβεσαι το κοινό σου και την αγωνία του για ενημέρωση, ψάχνεις κι επιβεβαιώνεις πριν διαδώσεις.
Είναι τραγικό πόσο μπορεί να επηρεάσει μια πληροφορία από τα ΜΜΕ την κοινή γνώμη. Περισσότερο τραγικό είναι να βλέπεις μία λανθασμένη πληροφορία, να γίνεται talk of the world και ο κόσμος να εξοργίζεται, να διαμαρτύρεται. Όπως έγινε με την υπόθεση όταν η υφήλιος πληροφορήθηκε έγκαιρα αλλά όχι έγκυρα, ότι ο δράστης ήταν ο αδερφός του πραγματικού δράστη, ο οποίος έπαιζε φανατικά ένα βιντεοπαιχνίδι βίας. Οι αντιδράσεις κυρίως της αμερικανικής νεολαίας ήταν άμεσες, καθώς εκατοντάδες μηνύματα μίσους αναρτήθηκαν στην επίσημη σε σελίδα του παιχνιδιού αυτού στο Facebook. Δε θα ήθελα να αναλύσω αυτή τη στιγμή τη σύνδεση της εικονικής βίας με την πραγματική και το αντίκτυπό της στην ψυχολογία του χρήστη, αλλά ξαφνιάζομαι έντονα με τέτοιες αντιδράσεις.
Σύντομα βέβαια, η ταυτότητα του δράστη αποσαφηνίστηκε και βρήκε απάντηση στο όνομα του Adam Lanza. Οι περιγραφές ήταν σκληρές, μιλούσαν για έναν αδίστακτο και διψασμένο για αίμα, νεαρό μακελάρη και μητροκτόνο. Στην πορεία, μάθαμε ότι ο Adam έπασχε απο Asperger, ότι η μητέρα του ήταν ημίτρελλη και ότι η ίδια διατηρούσε οπλοστάσιο στο σπίτι που ζούσε μόνη με τον Adam καθώς είχε χρόνια χωρισμένη και ο μεγάλος γιός της (ναι, αυτός με το παιχνίδι) προτιμούσε να ζει μέσα στο campus του Πανεπιστημίου το οποίο βρισκόταν στην ίδια Πολιτεία. Και κάπως έτσι, αρχίσαν οι αναλύσεις για τη μητέρα του "τέρατος", την "τερατομάνα" κοινώς.
Λοιπόν, φοβάμαι τις αντιδράσεις σας, αλλά θα το πω: Δε θεωρώ ότι αυτός ο άνθρωπος ήταν κακός, δε θεωρώ ότι έφταιξε, δεν πιστεύω ότι καταλάβαινε καν τι έπραττε εκείνες τις στιγμές. Ένα παιδί καταπιεσμένο, μόνο, αντικοινωνικό (κι επειδή πολλά ειπώθηκαν από τους πρώην συμμαθητές του, κι επειδή κι εμείς τα 'χουμε δει αυτά στα δικά μας σχολεία, ελάτε τώρα, δε νομίζω να προσπάθησε και κανείς να τον πλησιάσει, κατά πάσα πιθανότητα θα τον είχαν στο περιθώριο και αυτή η κατάσταση γιγαντώθηκε), δε γνώρισε ποτέ του τη φιλία και η κοινωνική του ζωή ήταν η μητέρα του. Μια μητέρα με έμμονες ιδέες, καταστροφολογικές, φοβικές, υστερικές που φυσικά τις πέρναγε και στα παιδιά. Γι'αυτό το λόγο άλλωστε, έμαθε τους γιους της σκοποβολή, γι'αυτό το λόγο είχε κάνει μια πλούσια συλλογή όπλων και λοιπών: για να προστατευτούν στην αποκάλυψη!
Ποιός ξέρει και ποιός θα μάθει άραγε τι έκρυβε μέσα στο μυαλό του όταν λίγες ώρες πριν, σχεδίαζε το φονικό αυτό. Μια πονεμένη, απομονωμένη ψυχή, εγκλωβισμένη στην πάθησή του και στην πάθηση της μητρός του. Λένε ότι θα εξετάσουν το DNA του για να μάθουν. Χμ... από περιέργεια; Για την δικαίωση της κοινής γνώμης; Για την αποφυγή νέων αιματοκυλισμάτων; Ειδικά για το τελευταίο, το δραστικότερο που έχουν να κάνουν είναι να θεσπιστεί η ελεγχόμενη οπλοκατοχή και να ενεργοποιούνται άααααααμεσα κοινωνικοί λειτουργοί όταν οι δάσκαλοι κι οι καθηγητές βλέπουν συμπεριφορές παιδιών σαν του Adam. Μεταξύ μας, και σε εμάς θα έκαναν πολύ καλό αυτές οι δύο ρυθμίσεις, αλλά δεν υπάρχει περίπτωση να εφαρμοσθούν στην γιου ες, πόσο μάλλον λοιπόν, σε εμάς...
Και ξέρω πως κάποιοι που διαβάζετε τόση ώρα, απορείτε, πως είναι δυνατόν να γράφω με συμπόνοια για ένα μακελάρη και να μην έχω καν αναφερει τις αθώες ψυχές (ανήλικες ή ενήλικες) που πάρθηκαν τόσο βίαια, τόσα άδικα. Πολύ απλά, δε νομίζω ότι υπάρχει κάτι πια να πω γι'αυτές. Όταν άκουσα για πρώτη φορά τον απολογισμό, πέτρωσα. Όταν διάβασα περιγραφές του δράματος, έκλαψα.
Παρ'όλα αυτά, κι όσο κι αν θέλω να φωνάξω κι εγώ μαζί με την υπόλοιπη πληγωμένη κοινωνία, "τέρας", θεωρώ ότι ο άρρωστος δεδικαίωται και ήταν ευθύνη της οικογένειας και της κοινωνίας, αφού η οικογένεια ήταν κού-κου, να βοηθήσει αυτόν και τους γύρω του.
"Τέρατα" και Τέρατα
Όπως ευθύνη της κοινωνίας είναι να προστατεύει από τέρατα-τέρατα την υπόλοιπη κοινωνία. Και ξέρω ότι σας μπερδεύω με την πολυχρησία της λέξης "κοινωνία" αλλά θα γίνω πιο σαφής και με παράδειγμα: Μέσα στην κοινωνία (εμάς όλους), υπάρχουν τα όργανά της, εκ των οποίων η δικαιοσύνη (και είμαι πολύ σίγουρη ότι η δικαιοσύνη είναι μέρος της κοινωνίας κι όχι του κράτους, αλλά Χριστέ μου, αυτό είναι τεράστιο θέμα). Έτσι λοιπόν, θα ΕΠΡΕΠΕ η κοινωνία-δικαιοσύνη για παράδειγμα, να προστατεύσει την κοινωνία-κόσμο από κακοποιούς όπως αυτόν που βίασε και έκαψε ζωντανή μια 34χρονη κοπέλα, στην περιοχή της Ξάνθης.
Και θα αναρωτηθείτε εύλογα, γιατί ταμπελοποιώ τον εν λόγω ως εγκληματία και δεν τον θεωρώ απλώς έναν ακόμα άρρωστο και καημένο άνθρωπο. Υπάρχει μια τεράστια διαφορά μεταξύ του Adam και του κάθε Adam με τον βιαστή και δολοφόνο της Ξάνθης. Ο δε πρώτος έπασχε από μία ασθένεια την οποία κανείς δεν προσπάθησε να την κάνει βιώσιμη για τον ίδιο, πράγμα που οδήγησε σε μία αρρωστημένη κατάσταση. Ο μεν δεύτερος, ένας άνθρωπος με αρρωστημένα πάθη, ενήλικας, είχε συναίσθηση του καλού και του κακού, άλλωστε γι'αυτό έσπευσε να πυρπολήσει την δύστυχη κοπέλα, για να εξαφανίσει τα ίχνη του κακού του.
Το απογοητευτικό, απελπιστικό και εξοργιστικό στην ιστορία αυτή είναι ότι ο συγκεκριμένος είχε καταδικαστεί στο παρελθόν για βιασμούς και αφέθηκε ύστερα από σύντομο χρονικό διάστημα. Γιατί τα ισόβια να μην εφαρμόζονται στις καταδίκες για βιασμούς, και γιατί τα ισόβια να μην είναι ισόβια χωρίς αναστολές κι εκπτώσεις σε περιπτώσεις σαν κι αυτές αφού σωφρονισμός δεν υφίσταται στις φυλακές κακά τα ψέμματα και δε θεωρώ ότι υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης (το επιβεβαιώνουν τα γεγονότα);
Ή θανατική ποινή ή ακρωτηριασμός;
Με κάθε τέτοια ανάλογη είδηση, οι αντιδράσεις λίγο έως πολύ είναι κοινές: Τουλάχιστον οι μισοί απαιτούν την επαναφορά της θανατικής ποινής για την εφαρμογή της σε τέτοιες περιπτώσεις ενώ άλλοι επιθυμούν τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των δραστών αυτών.
Αντιλαμβάνομαι ότι και με τις δύο περιπτώσεις επιτυγχάνεται η παντελής εξάλειψή τους από το χάρτη του εγκλήματος μιας και ύστερα το να πράξουν το έγκλημα του βιασμού ως νεκροί ή ως καστράτοι, είναι αδύνατο. Αντιλαμβάνομαι επίσης ότι εμείς, το "αναμάρτητο" ανθρώπινο είδος, αρέσκεται πολύ στο να βλέπει πόνο -εγκληματιών βρε πάντα, να νιώθει την αμείλικτη τιμωρία να περνά από το χέρι του, να νιώθει την εξουσία της αφαίρεσης μιας ζωής και με τις ευλογίες δε της "ηθικής", της "δικαιοσύνης"... Για μισό λεπτό, κάτι μου θυμίζει αυτό... Α! Ναι! Κυνήγι μαγισσών!!! Ωραίες εποχές, ε;
Μακάρι να μπορούσα να σας υποσχεθώ μια κοινωνία με τέλεια σωφρονιστικά ιδρύματα και την ισόβια καταδίκη σε απομόνωση των εγκληματιών αυτών. Αυτό για εμένα θα ήταν το ιδανικό. Με φοβίζει κι εμένα την ίδια το γεγονός ότι κυκλοφορούν ανάμεσά μας άνθρωποι ικανοί για τα πιο ειδεχθή εγκλήματα, τρομοκρατούμαι. Τρομοκρατούμαι δυό φορές όταν μάλιστα σκέφτομαι ότι κάποιοι για τέτοια εγκλήματα, έχουν συλληφθεί, καταδικαστεί και αφεθεί. Από την άλλη όμως, είναι πιο εύκολο σε έναν κόσμο του 2013 να εφαρμοσθεί καθολικά η θανατική ποινή, παρά να εφαρμόζεται η ισόβια τιμωρία;
Αλλά ως μέλος της κοινωνίας, δεν μπορώ να συναινέσω στην αναπαραγωγή εγκλημάτων, έστω και πάνω σε εγκληματίες. Η θανατική ποινή κι ο ακρωτηριασμός, δεν είναι τίποτα άλλο παρά συλλογικά εγκλήματα της κοινωνίας. Και φοβάμαι πως ούτε αυτά ως απειλή δεν είναι ικανά να αποτρέψουν μυαλά με πάθη τόσο σκοτεινά. Τους αξίζουν τα χειρότερα, αλλά όχι από τα δικά μου χέρια, ούτε από τα δικά σας. Αν είστε τόσο δα ηθικοί, θα πιστεύετε ότι το κακό θα τους βρει από μόνο του, έτσι δεν είναι; Κι αν είστε και θρήσκοι, να σας θυμίσω ότι απλώς πιστεύετε στο Θεό, δεν είστε ο Θεός να αποφασίζετε για τη μοίρα της ζωής των αμνών του. ( Το φοβερό είναι ότι ανάμεσα στους πολύ φανατικούς τύπου ηθικούς, τύπου Χριστιανούς, τύπου τιμωρούς, είναι γέροι που 'χουν πασπατέψει παιδάκια!).
Το προφίλ του τέρατος...
Και έρχομαι να σκεφτώ (συγκεκριμένα, το σκεφτόμουν μέσα στο super market), ότι το τέρας ίσως, λέω ίσως, είμαστε εμείς, εσείς, εγώ, όλη η κοινωνία που κοιτάει από τη βιτρίνα ασθενικές περιπτώσεις ανθρώπων και φοβάται, βαριέται, αδιαφορεί να τις αγγίξει. Ασθενικές σαν του Adam που όλοι ήξεραν ότι το παιδί έπασχε από Asperger κι όλοι τώρα έχουν να πουν πως η μητέρα του λειτουργούσε αρνητικά στην ψυχολογία του. Ποιός μερίμνησε τότε για αυτά τα δύο δύστυχα πλάσματα; Ποιός πήρε τηλέφωνο μια κοινωνική υπηρεσία;
Και με ποιά λογική, η ανώτατη αρχή, ο άτλαντας του συστήματος και της κοινωνίας, η δικαιοσύνη δηλαδή, αφήνει έναν κατά συρροήν βιαστή στον έξω κόσμο; Όσο συντηρητική για τα δεδομένα μου κι αν φανώ, όχι, αφού αποδεδειγμένα έχει πράξει αυτά τα εγκλήματα, αφού τα έχει ομολογήσει, πρέπει να μείνει στη φυλακή μέχρι να κλείσει τα μάτια του. Δεν είναι κλέφτης, που θα εκπαιδευτεί σε μια ενάρετη και παραγωγική ζωή, είναι κάποιος που έχει απειλήσει, οδηγούμενος από τα πάθη του, τη σωματική ακεραιότητα άλλων ανθρώπων. Και αυτά τα πάθη είναι τόσο σκοτεινά που δεν ξέρω αν θεραπεύονται αλλά είμαι και σίγουρη πως καμιά προσπάθεια θεραπείας τους δε γίνεται στο σύντομο χρονικό διάστημα φυλάκισης.
Το όπλο, τη δύναμη, την εξουσία μπροστά στο θύμα την έχει ο δράστης. Την ευθύνη, τη μοιραζόμαστε όλοι.
Κλείνω με την εικόνα των αφιερωμάτων, των κτερισμάτων και των κεριών έξω από το σχολείο...
 |
| Πηγή: http://mashable.com/2012/12/20/internet-sandy-hook-minute/ |
*Δεν είμαι κοινωνιολόγος, ψυχολόγος ούτε ψυχίατρος. Όλα τα παραπάνω αποτελούν μια προσωπική ματιά, ένα δικαίωμα να πω τη δική μου γνώμη. Τουλάχιστον δε μιλάω με μίσος...
